Pueria jest z Tobą
gdy...
Suplementacja w ciąży

Kwas foliowy w ciąży – dlaczego jest tak ważny?

Właściwa podaż folianów wraz z dietą w okresie przed ciążą, podczas ciąży i w czasie karmienia piersią przyczynia się do prawidłowych podziałów komórkowych i prawidłowej produkcji krwi. O ile większość kobiet wie, że powinno się suplementować kwas foliowy w ciąży, o tyle tego, że należy go przyjmować przed ciążą, już nie każda jest świadoma. Eksperci ginekologii i położnictwa zalecają jego suplementację nawet 3 miesiące przed zajściem w ciążę. Dowiedz się, dlaczego kwas foliowy jest tak ważny dla dziecka i w jakiej ilości powinno się go suplementować.

alt

Kwas foliowy – co to jest?

Naturalnie kwas foliowy występuje w postaci folianów, które są jego pochodnymi1. Foliany pod wpływem działania wysokiej temperatury, niskiego pH i światła bardzo szybko ulegają rozkładowi2. Formą biologicznie aktywną kwasu foliowego jest TH4-folian, a szczególnie ważna jest jego forma zmetylowana tj. 5-metylotetrahydrofolian (5-MTHF).

Foliany występują w produktach żywnościowych zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Zdecydowanie więcej jest ich jednak w roślinach. W produktach pochodzenia zwierzęcego kwas foliowy występuje jedynie w niewielkich ilościach1.

Źródła folianów w diecie

Aktywną formą kwasu foliowego jest L-metylofolian wapnia. Charakteryzuje się tym, że jest wchłaniana i utylizowana z pominięciem niektórych przemian biochemicznych. Jest to forma gotowa do wykorzystania przez ludzki organizm. Foliany pochodzące z żywności i syntetyczny kwas foliowy, muszą zostać przekształcone w L-metylofolian wapnia, by mogły zostać wykorzystane przez organizm.

Głównym źródłem kwasu foliowego i jego pochodnych dla człowieka jest pokarm. Niewielkie jego ilości syntetyzowane są mikroflorze jelitowej. Duże ilości folianów występują w surowych i mrożonych warzywach liściastych takich jak sałata, szpinak, kapusta, brokuł, szparagi, kalafior oraz brukselka. Bogate w foliany są także owoce cytrusowe, pomidory, buraki, orzechy, pełne ziarna, zboże. Cennym źródłem jest wątroba, a także drożdże, jaja i sery1.

Kwas foliowy w ciąży – jak duże ma znaczenie?

Foliany są jednym z najistotniejszych elementów dla szybko dzielących się komórek organizmu, przyczyniają się do wzrostu tkanek matczynych w czasie ciąży. Ponadto foliany pomagają w prawidłowej syntezie aminokwasów oraz produkcji krwi.

Niedobór kwasu foliowego w diecie – skutki

Niedostateczna podaż folianów wraz z pożywieniem jest najczęstszą przyczyną niedoborów w diecie, a warto mieć świadomość, że zbyt niski poziom tego składnika w organizmie może mieć niekorzystny wpływ na przebieg ciąży. Uzupełniające spożycie kwasu foliowego zwiększa poziom folianów u matki.

Niski poziom folianów u matki jest czynnikiem ryzyka rozwoju wad cewy nerwowej u rozwijającego się płodu. U kobiet w wieku rozrodczym korzystny efekt na cewę nerwową występuje w przypadku codziennego uzupełniającego spożycia dawki wynoszącej 400 μg kwasu foliowego przez co najmniej jeden miesiąc przed poczęciem i maksymalnie trzy miesiące po poczęciu, aż do zakończenia procesu organogenezy. Istnieje wiele czynników ryzyka rozwoju wad cewy nerwowej i zmiana jednego z nich może wywierać korzystny wpływ lub nie.

Suplementacja kwasu foliowego w ciąży

Zalecane ilości folianów w suplementacji w okresie przedkoncepcyjnym, podczas ciąży i karmienia piersią wg najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników z 07/2020 r. są następujące3:
U wszystkich kobiet w wieku prokreacyjnym, stosowanie kwasu foliowego w dawce 0,4 mg/d w postaci suplementów, jako uzupełnienie naturalnej, bogatej w foliany diety.

W I trymestrze (do 12 tygodnia ciąży) stosowanie kwasu foliowego w dawce 0,4-0,8 mg/d.

Po 12 tygodniu i w okresie karmienia w populacji kobiet bez dodatkowych czynników ryzyka, stosowanie kwasu foliowego w dawce 0,6-0,8 mg/d.

U pacjentek z dodatnim wywiadem w kierunku NTD w poprzedniej ciąży, stosowanie 4 mg/d kwasu foliowego w ściśle określonym czasie tj. na co najmniej 4 tyg. przed planowaną koncepcją i przez pierwsze 12 tyg. ciąży, a następnie zmniejszenie dawki tak jak w populacji ogólnej.

U kobiet z grupy podwyższonego ryzyka niedoboru folianów i wad cewy nerwowej tj.:

  • chorujące na cukrzycę typu I lub II przed ciążą,
  • stosujące w okresie ciąży lub przed ciążą leki przeciwpadaczkowe, metotreksat, cholestyraminę, metforminę, sulfadiazynę,
  • stosujące używki,
  • z niewydolnością nerek lub wątroby,
  • z BMI>30,
  • po operacjach bariatrycznych lub z chorobami przewodu pokarmowego skutkującymi zaburzeniami wchłaniania (ch. Leśniowskiego–Crohna, colitis ulcerosa, celiakia), stosowanie folianów (kwas foliowy i/lub aktywne foliany) w dawce 0,8 mg/d co najmniej 3 miesiące przed planowaną koncepcją oraz w okresie ciąży i karmienia.

Suplementacja kwasu foliowego w ciąży powinna mieć miejsce 12 tygodni przed planowaną ciążą, przez okres ciąży i w trakcie laktacji5. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z suplementacją kwasu foliowego należy skonsultować się ze swoim lekarzem. Specjalista odpowie na wszystkie nurtujące pytania na ten temat.


  1. Czeczot H., Kwas foliowy w fizjologii i patologii, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2008; 62: 405-419.
  2. Gaszyńska J., Kwas foliowy – rola i zasadność suplementacji u różnych grup pacjentów, Poznań, 2018.
  3. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. Wytyczne PTGiP 07/2020.
  4. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, Ginekol Pol. 5/2014, 85, 395-399.
  5. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017, 2, 5, 210-214.