Witaminy i minerały w ciąży – które są szczególnie ważne dla zdrowia matki i dziecka?

Podstawowym źródłem witamin i minerałów powinna być dobrze zbilansowana i zróżnicowana dieta. W ciąży wzrasta zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Które witaminy w ciąży mają istotny wpływ na zdrowie matki i dziecka? Odpowiadamy!

Żelazo w ciąży

Żelazo jest niezbędne dla życia i prawidłowego funkcjonowania ustroju. W przypadku jego niedoboru w diecie lub ograniczonej wchłanialności może dochodzić do zmian w funkcjonowaniu układu krwionośnego I związanych z tym objawów. Według wskazań Instytutu Żywności i Żywienia zalecana dzienne spożycie żelaza wynosi 18 mg poza ciążą, a 26 mg podczas ciąży³. PTGiP zmieniło rekomendacje dotyczące suplementacji żelaza w ciąży – zaleca się ją jedynie w konkretnych przypadkach, gdyż jego nadmiar może mieć niekorzystny wpływ na przebieg ciąży¹.

Wskazaniem do suplementacji w ciąży jest stężenie hemoglobiny poniżej 11 g/dl oraz obniżony poziom ferrytyny poniżej 60 mcg/l. Kobieta w trakcie ciąży wykonuje rutynowe badania morfologii oraz stężenia ferrytyny. Jeżeli wystąpią odchylenia od optymalnych wartości, decyzję o suplementacji żelaza podejmuje lekarz.

Kwas foliowy w ciąży

Niezbędny w ciąży jest także kwas foliowy. Właściwa podaż folianów wraz z dietą przed ciążą, podczas ciąży oraz w czasie karmienia piersią w dużym stopniu przyczynia się do prawidłowego rozwoju płodu i noworodka, ponieważ bierze udział w podziałach komórkowych. Uzupełniające spożycie kwasu foliowego zwiększa poziom folianów u matki. Niski poziom folianów u matki jest czynnikiem ryzyka rozwoju wad cewy nerwowej u rozwijającego się płodu.

Korzystny efekt występuje w przypadku codziennego uzupełniającego spożycia dawki wynoszącej 400 μg kwasu foliowego przez co najmniej jeden miesiąc przed poczęciem i maksymalnie trzy miesiące po poczęciu, aż do zakończenia procesu organogenezy. Istnieje wiele czynników ryzyka choroby. Zmiana jednego z tych czynników ryzyka może wywierać korzystny wpływ lub nie wywierać go. Kwas foliowy w ciąży u kobiet z grupy niskiego ryzyka powinien być suplementowany w ilości 0,4-0,8 mg na dzień do 12. tygodnia ciąży, a po 12. tygodniu ciąży 0,6-0,8 mg na dzień⁴.

Witamina D w ciąży

Witamina D bierze udział w procesie podziału komórek, pomaga w prawidłowym wchłanianiu i wykorzystywaniu wapnia i fosforu, pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu wapnia we krwi oraz w utrzymaniu zdrowych kości. Witamina D pomaga także w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Według najnowszych rekomendacji optymalna ilość witaminy D w czasie ciąży powinna wynosić 1500- 2000 j.m na dobę². U kobiet o wskaźniku masy ciała (BMI, body mass index) > 30 kg/m2 można rozważyć zastosowanie ilości do 4000 IU/dobę.

DHA w ciąży

Jednym z najważniejszych składników diety w okresie ciąży z grupy kwasów Omega-3 jest DHA (kwas dokozaheksaenowy). Zapotrzebowanie na DHA wzrasta w okresie ciąży szczególnie w III trymestrze i podczas karmienia piersią. DHA – wielonienasycony kwas tłuszczowy z rodziny omega-3 przyczynia się do utrzymania prawidłowego widzenia i funkcjonowania mózgu⁵, spożywany w czasie ciąży wspomaga prawidłowy rozwój mózgu i oczu u płodu i niemowląt karmionych piersią⁶.

Zalecana ilość żelaza wywołująca korzystne działanie poza okresem ciąży wynosi 250 mg DHA dziennie. PTGiP zaleca suplementację co najmniej 200 mg DHA dziennie ponad zalecane dzienne spożycie 250 mg kwasów tłuszczowych omega-3 dla dorosłych u wszystkich kobiet w ciąży. U kobiet spożywających małe ilości ryb w ciąży i okresie przedkoncepcyjnym można rozważyć stosowanie większych ilości DHA, natomiast w grupie kobiet obciążonej ryzykiem porodu przedwczesnego stosowanie DHA w ilości 1000 mg/dobę.

Jod w ciąży

W trakcie ciąży zapotrzebowanie na jod wzrasta. JOD pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego oraz tarczycy, przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego. W świetle najnowszych badań rekomenduje się suplementację jodu w ciąży w ilości 150-200 mcg/dobę.

PTGiP zaleca suplementację kwasu foliowego, witaminy D, jodu, DHA u wszystkich zdrowych kobiet w ciąży¹.

Cholina w ciąży

Odpowiednia podaż choliny jest ważna dla dziecka i kobiety w ciąży, ponieważ jest substratem dla wielu procesów metabolicznych w organizmie m.in.: przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu tłuszczów, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu wątroby, jak również przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu homocysteiny. Optymalny poziom homocysteiny ma wpływ na prawidłowy przebieg ciąży. W badaniu przeprowadzonym z udziałem polskich kobiet ciężarnych wykazano, że średnie spożycie choliny w tej populacji wynosi zaledwie 365 mg/d⁷, dlatego warto rozważyć uzupełnienie tego składnika suplementacją.

Witamina B6 w ciąży

Witamina B6 przyczynia się do regulacji aktywności hormonalnej, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego oraz w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu homocysteiny. Ponadto Witamina B6 pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek oraz w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.

Witamina B12 w ciąży

Witamina B12 jest substratem do syntezy DNA i RNA, mieliny i acetylocholiny, a także produkcji i dojrzewania erytrocytów, odgrywa rolę w procesie podziału komórek. Właściwa ilość tego składnika w organizmie przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu homocysteiny. Prawidłowy poziom homocysteiny ma wpływ na prawidłowy przebieg ciąży. Przyczynia się również do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego, pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego.

Przed wyborem odpowiedniego preparatu witaminowego najlepiej skonsultuj się ze swoim ginekologiem. Warto wybierać produkty najwyższej jakości ze składem zgodnym z najnowszymi wytycznymi, które mają czysty skład bez zbędnych substancji wypełniających, barwników czy konserwantów.

---

1. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, 2020.
2. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, 2014.
3. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania preparat.w żelaza chelatowego w położnictwie i ginekologii, 2011-2014.
4. Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, 2017.
5. Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania kwasów omega-3 w położnictwie, 2006-2011.
6. Pauwels S.; Ghosh, M; Maternal intake of methyl-group donors affects DNA methylation of metabolic genes in infants, Pauwels et al. Clinical Epigenetics (2017) 9:16.
7. Chmurzyńska A, Seremak-Mrozikiewicz A, Malinowska AM i in., PEMT rs12325817 and PCYT1 A rs7639752 polymorphisms are associated with betaine but not choline concentrations in pregnant women. Nutr Res. 2018 ;56:61-70.
8. Waśkiewicz A., Sygnowska E., Broda G., Dietary intake of vitamins B6, B12 and folate in relation to homocysteins serum concentration in the adult Polish population – Wobasz Project., Kardiol Pol. 2010, 68, 275-282.